Samenwerken aan een digitale, hybride toekomst: mogelijkheden en risico’s

“Er zijn een hoop ontwikkelingen op het gebied van digitale zorg. Daar is ook noodzaak voor. Mantelzorgers verdampen terwijl het aantal zorgbehoevenden alsmaar stijgt. We hebben geen zorgpersoneel om dit op te vangen. En bovendien kunnen we dit niet betalen. Daarom gaan we voor hybride zorg. Maar dat moet wel veilig gebeuren…”

Zo opende Hans van Zwam, branchemanager Zorg bij Innervate, het eerste IT-café voor de Zorg: een initiatief van IT-dienstverlener KEMBIT en adviesorganisatie Innervate. In totaal namen 38 zorgprofessionals deel. Zij werden naar goed Limburgs gebruik gastvrij ontvangen met koffie en vlaai. In dit artikel vatten we de inhoud van de middag samen, en zetten we de belangrijkste gespreksonderwerpen op een rijtje. 

Slimmer werken met digitale zorg

Christian Collaert, Young Professional Informatiemanagement bij Innervate, trapte af met een interactieve pubquiz. De antwoorden onthullen een zorgelijke situatie: in de periode tot 2050 stijgt het aandeel 75-plussers fors, terwijl het mantelzorgpotentieel en het aantal werkzame mensen daalt. Zijn stelling luidt daarom: Als we niet harder kunnen werken, moeten we slimmer werken! ‘’Digitale zorg speelt hierin een belangrijke rol, maar de sector loopt nog relatief achter op het gebied van innovatie”, zegt Collaert. Een inhaalslag is dus nodig. 

‘’Digitale zorg doe je samen”, zo eindigde hij zijn betoog. ‘’Zoek elkaar op om ervaringen te delen. Samen zorgen we voor betere professionele zorgverlening én mantelzorg.”

AI en data bieden kansen

Andre Dekker, data scientist van zowel Maastricht University als medische kliniek Maastro, vertelde dat datagedreven werken en AI, aanzienlijke kansen biedt om zorg te verbeteren. Algoritmes kunnen artsen bijvoorbeeld assisteren door te voorspellen welke behandelmethode de grootste kans op genezing biedt voor een specifieke patiënt. Deze voorspellingen zijn volgens Dekker doorgaans betrouwbaarder dan die artsen doen, hoe ervaren zij ook zijn. 

Daarnaast kunnen algoritmes veelvoorkomende taken overnemen van mensen, zoals het intekenen van organen op radiologiebeelden. Dekker: “Dat is het soort werk dat mensen meestal niet het leukst vinden.” 

Er zijn al veel technologische hulpmiddelen beschikbaar die het leven van zorgprofessionals makkelijker maken. Zoals spraak-naar-tekst tools, die het inkloppen van persoonsgegevens kunnen versnellen. Of tekstgeneratoren die in mum van tijd een samenvatting kunnen schrijven. Hoewel administratieve lastendruk momenteel burn-out-factor nummer één is onder artsen, maken zij volgens Dekker nog weinig gebruik van dit soort slimme techniek. 

Bezwaren

Dat AI en datagedreven werken beperkt wordt omarmd zit vooral in bezwaren tegen data delen. Mensen zeggen geen tijd of zin te hebben om zich daar mee bezig te houden of geven aan dat privacywetgeving een belemmering vormt. “Maar”, zegt Dekker, ,,fundamenteel is de AVG geen blokkade voor het delen van data. Er zijn altijd mogelijkheden om data te delen door bijvoorbeeld te anonimiseren of pseudonimiseren. Vaak schuilt hierachter niet alleen de onwil om tijd te investeren, ook willen ze andere organisaties liever geen ‘kijkje in de keuken’ verschaffen.”

Dit alles zet de rem op de ontwikkeling van succesvolle toepassingen, meent hij. Immers: hoe meer verschillende data beschikbaar zijn om een algoritme op te trainen, hoe nauwkeuriger de uitkomsten. Daarmee pleit hij voor meer samenwerking in de zorg. 

Hoewel het gebruik van AI ook kosten kan besparen, ligt de focus volgens Dekker bij zorginstellingen vooral op het ontlasten van medewerkers. “Want je kunt nog zoveel besparen, daar heb je weinig aan als je geen geschoolde mensen meer in dienst hebt.”

Security

Bart van Bavel, lead expertteam security bij KEMBIT, gaf een masterclass over NIS2. Dat is de nieuwe Europese richtlijn die ook zorgorganisaties helpt om weerbaarder te worden tegen cyberdreiging. Hij zorgde voor opschudding in de zaal, door een hacker te citeren: “Hackers richten zich vooral op diegenen die te lui zijn hun netwerk goed te beveiligen”. Op dit moment is echter niemand veilig en de zorgsector is hierop geen uitzondering. In tegendeel, de zorg is de meest gehackte sector van Nederland en momenteel goed voor 41 procent van alle datalekken.

Instellingen die onder NIS2 vallen, hebben nog tot eind 2024 de tijd om hun beveiliging op orde te brengen. Om aan alle eisen te voldoen is ook in dit geval samenwerken cruciaal. Van Bavel adviseert zorginstanties om zich aan te sluiten bij Z-CERT, een expertisecentrum voor cybersecurity in de zorg. Dat deelt bijvoorbeeld de laatste dreigingsinformatie. Maar ook instanties als Digital Trust Center en ENISA hebben enorm veel documentatie voorhanden. Zorginstellingen kunnen daar hun voordeel mee doen, bijvoorbeeld om boetes en schorsingen te voorkomen die bij NIS2 horen. 

Samenwerken is de sleutel

Het slotwoord was voor John Schulpen, sectormanager zorg binnen KEMBIT. Ook hij wees weer op het belang van samenwerking. Organisaties kunnen dan van elkaar leren en hoeven niet zelf het wiel uit te vinden. Samenwerken in de zorgketen en met marktpartijen is de sleutel voor succes en voor toekomstbestendige zorg. Samenwerken is de weg naar voren, volgens Schulpen. Zijn credo: “Alleen ga je sneller maar samen kom je verder.”

Genodigden wisselden na deze afsluiting nog intensief kennis uit, onder het genot van een drankje en een hapje. De eerste ideeën voor een volgend event zijn al verkend.

Heb je vragen over digitalisering in de zorg of kun je hulp gebruiken bij het uitstippelen van je digitale strategie? Neem dan contact op met een van beide organisaties.